***
"Τά ΄θελε" ο Άϊ Γιώργης, τα βάγια ΤΟΥ!...
Μεγάλη η Χάρη ΤΟΥ!
...Ξέρω ότι "χρωστάω" στον Άι - Γιώργη, αυτή την ανάρτηση, εδώ και καιρό.
Εκείνο που δεν ξέρω είναι, πως ν' αρχίσω και κυρίως, να μην κουράσω στο πολύ μπλα - μπλα.
Θα προσπαθήσω να είμαι σύντομη.
... Φεύγοντας απ' το χωριό στα 18, πήρα μαζί μου και κάποιες αναμνήσεις που όσο περνούν τα χρόνια, όλο και ξεθωριάζουν, εφ' όσον αλλάζει ραγδαία και ο τρόπος ζωής.
Ήταν Πέμπτη βραδάκι, πριν την Κυριακή των Βαίων, που φευγαλέα μου πέρασε απ' το μυαλό, ένα έθιμο του χωριού μου.
"Τότε, οι νιόπαντροι έκαναν δικά τους βάγια, με λουλούδια... και ξεχώριζαν απ' τ' άλλα, τα σκέτα κλωναράκια... Πού το θυμήθηκα, τώρα;" είπα στον εαυτό μου και σχεδόν με μάλωσα, που ενώ επείγε το παρόν (περίμενα "μουσαφιρέους"... και οι δουλειές μου ήταν στο φουλ), εγώ "χασομερούσα" με αναμνήσεις...
...Δε βαριέσαι! Φευγαλέα σκέψη ήταν, πάει, έφυγε! Τα χέρια μου, έτσι κι αλλιώς, την δουλειά τους την έκαναν! Το μυαλό μπορεί και να "ταξιδεύει" όπου θέλει, πότε - πότε, ευτυχώς!
Παρασκευή μεσημέρι, χτυπάει το τηλέφωνο.
Ήταν μια "γνωστή" απ' την Ζαγορά. (Κι αν είναι έτσι οι γνωστές, "τύφλα νά 'χουν οι φίλες"! είναι μια έκφραση αυτή, χιλιοειπωμένη.)
"Πού είσαι, ρε, Κατερίνα. Έσπασα τα τηλέφωνα για να σε βρω! Και πού δεν πήρα, για να βρω το τηλέφωνό σου!"
Τρόμαξα. Ο νους μου πήγε στο κακό. Μέχρι να μάθω τι με ήθελε... "πήγα κι ήρθα", που λένε!
"Συγγνώμη που σ' ενοχλώ, συγγνώμη και για το θάρρος, αλλά... ένιωσα την ανάγκη να σ' ενημερώσω... Θα θυμάσαι που κάποτε παίρναμε βάγια με λουλούδια από νιόπαντρα ζευγάρια..."
"Αν θυμάμαι, λέει! Χθες το θυμήθηκα...!"
"Ε! Γι' αυτό σε πήρα! Ο Άι - Γιώργης είχε δυο γάμους φέτος. Απ' τον άλλο γάμο, θα κάνουν βάγια. Εσύ, θα κάνεις;"
"ΤΙ ΜΟΥ ΛΕΣ, ΤΩΡΑ; Ισχύει ΑΚΟΜΑ, αυτό το έθιμο; Και το μαθαίνω σήμερα;" Έπαθα, λέμε!
Τί προλάβαινα να κάνω;
Αλλού ο γάμος, αλλού η μάνα, αλλού η κόρη, πολλές οι Εκκλησιές, ΜΙΑ όμως η βάση!
Ο Αϊ - Γιώργης τα "ζητούσε"...
... Από κει και πέρα, έγινε ένα τηλεφωνικό "τρέξιμο", εμπόδια από εδώ, εμπόδια από εκεί, χιλιόμετρα εν διάμεσα, Σάββατο βράδυ έπρεπε τα βάγια να είναι στην Εκκλησία, τι να εξηγώ για κορδέλες και λουλούδια που έπρεπε να αγοραστούν και να σταλούν και πως;
Δεν θα πολυλογήσω.
Χάρη της "Γνωστής" και του Παπα - Νικόλα, την Κυριακή των Βαίων, μοιράστηκαν και δικά μας στολισμένα βάγια στην Εκκλησία ΤΟΥ!
... Τα "έφερε" έτσι ο Άϊ - Γιώργης, που ενώ η "Γνωστή" μου είχε παραλάβει τα της οικογενείας μας, λίγες ώρες αργότερα, το ίδιο το νιόπαντρο ζευγάρι, βρέθηκε στον Άϊ Γιώργη (από Αθήνα) και παρέλαβαν απ' τον παπά, κι άλλα βάγια, για ολόκληρη την οικογένεια του γαμπρού!
Πώς είπατε;
"Αν ζητάνε οι Άγιοι;"
Εσείς, τι λέτε;
Πάντα οι Άγιοι θα βρίσκουν "τρόπο" κι άνθρωπο, για να μας "μιλήσουν"!
Αν ρωτάτε (ή νευριάζετε), με το πόσο ανημέρωτη είμαι εγώ με τα Εκκλησιαστικά, μαζί σας είμαι, χίλια δίκια έχετε, η πρώτη που με "μαλώνω" και με "καταδικάζω", είμαι η ίδια, εγώ!
...Τώρα, καλύτερα να σιγήσω.
Ο Άϊ Γιώργης... με "ξέρει", καλύτερα!
***
Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου, Ζαγοράς, Πηλίου
Αυτές οι φώτο είναι Αυγούστου 2018
***
***
Η εκκλησία μας καθιέρωσε ήδη από τον 9ο αιώνα το έθιμο αυτό
μια και όπως αναφέρει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης
«όχλος πολύς...έλαβον τα βαΐα των φοινίκων και εξήλθον εις υπάντησιν αυτώ».
***
"Τά ΄θελε" ο Άϊ Γιώργης, τα βάγια ΤΟΥ!...
Μεγάλη η Χάρη ΤΟΥ!
...Ξέρω ότι "χρωστάω" στον Άι - Γιώργη, αυτή την ανάρτηση, εδώ και καιρό.
Εκείνο που δεν ξέρω είναι, πως ν' αρχίσω και κυρίως, να μην κουράσω στο πολύ μπλα - μπλα.
Θα προσπαθήσω να είμαι σύντομη.
... Φεύγοντας απ' το χωριό στα 18, πήρα μαζί μου και κάποιες αναμνήσεις που όσο περνούν τα χρόνια, όλο και ξεθωριάζουν, εφ' όσον αλλάζει ραγδαία και ο τρόπος ζωής.
Ήταν Πέμπτη βραδάκι, πριν την Κυριακή των Βαίων, που φευγαλέα μου πέρασε απ' το μυαλό, ένα έθιμο του χωριού μου.
"Τότε, οι νιόπαντροι έκαναν δικά τους βάγια, με λουλούδια... και ξεχώριζαν απ' τ' άλλα, τα σκέτα κλωναράκια... Πού το θυμήθηκα, τώρα;" είπα στον εαυτό μου και σχεδόν με μάλωσα, που ενώ επείγε το παρόν (περίμενα "μουσαφιρέους"... και οι δουλειές μου ήταν στο φουλ), εγώ "χασομερούσα" με αναμνήσεις...
...Δε βαριέσαι! Φευγαλέα σκέψη ήταν, πάει, έφυγε! Τα χέρια μου, έτσι κι αλλιώς, την δουλειά τους την έκαναν! Το μυαλό μπορεί και να "ταξιδεύει" όπου θέλει, πότε - πότε, ευτυχώς!
Παρασκευή μεσημέρι, χτυπάει το τηλέφωνο.
Ήταν μια "γνωστή" απ' την Ζαγορά. (Κι αν είναι έτσι οι γνωστές, "τύφλα νά 'χουν οι φίλες"! είναι μια έκφραση αυτή, χιλιοειπωμένη.)
"Πού είσαι, ρε, Κατερίνα. Έσπασα τα τηλέφωνα για να σε βρω! Και πού δεν πήρα, για να βρω το τηλέφωνό σου!"
Τρόμαξα. Ο νους μου πήγε στο κακό. Μέχρι να μάθω τι με ήθελε... "πήγα κι ήρθα", που λένε!
"Συγγνώμη που σ' ενοχλώ, συγγνώμη και για το θάρρος, αλλά... ένιωσα την ανάγκη να σ' ενημερώσω... Θα θυμάσαι που κάποτε παίρναμε βάγια με λουλούδια από νιόπαντρα ζευγάρια..."
"Αν θυμάμαι, λέει! Χθες το θυμήθηκα...!"
"Ε! Γι' αυτό σε πήρα! Ο Άι - Γιώργης είχε δυο γάμους φέτος. Απ' τον άλλο γάμο, θα κάνουν βάγια. Εσύ, θα κάνεις;"
"ΤΙ ΜΟΥ ΛΕΣ, ΤΩΡΑ; Ισχύει ΑΚΟΜΑ, αυτό το έθιμο; Και το μαθαίνω σήμερα;" Έπαθα, λέμε!
Τί προλάβαινα να κάνω;
Αλλού ο γάμος, αλλού η μάνα, αλλού η κόρη, πολλές οι Εκκλησιές, ΜΙΑ όμως η βάση!
Ο Αϊ - Γιώργης τα "ζητούσε"...
... Από κει και πέρα, έγινε ένα τηλεφωνικό "τρέξιμο", εμπόδια από εδώ, εμπόδια από εκεί, χιλιόμετρα εν διάμεσα, Σάββατο βράδυ έπρεπε τα βάγια να είναι στην Εκκλησία, τι να εξηγώ για κορδέλες και λουλούδια που έπρεπε να αγοραστούν και να σταλούν και πως;
Δεν θα πολυλογήσω.
Χάρη της "Γνωστής" και του Παπα - Νικόλα, την Κυριακή των Βαίων, μοιράστηκαν και δικά μας στολισμένα βάγια στην Εκκλησία ΤΟΥ!
... Τα "έφερε" έτσι ο Άϊ - Γιώργης, που ενώ η "Γνωστή" μου είχε παραλάβει τα της οικογενείας μας, λίγες ώρες αργότερα, το ίδιο το νιόπαντρο ζευγάρι, βρέθηκε στον Άϊ Γιώργη (από Αθήνα) και παρέλαβαν απ' τον παπά, κι άλλα βάγια, για ολόκληρη την οικογένεια του γαμπρού!
Πώς είπατε;
"Αν ζητάνε οι Άγιοι;"
Εσείς, τι λέτε;
Πάντα οι Άγιοι θα βρίσκουν "τρόπο" κι άνθρωπο, για να μας "μιλήσουν"!
Αν ρωτάτε (ή νευριάζετε), με το πόσο ανημέρωτη είμαι εγώ με τα Εκκλησιαστικά, μαζί σας είμαι, χίλια δίκια έχετε, η πρώτη που με "μαλώνω" και με "καταδικάζω", είμαι η ίδια, εγώ!
...Τώρα, καλύτερα να σιγήσω.
Ο Άϊ Γιώργης... με "ξέρει", καλύτερα!
***
Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου, Ζαγοράς, Πηλίου
Αυτές οι φώτο είναι Αυγούστου 2018
***
Γιατί τα νιόπαντρα ζευγάρια ή και μόνο οι νιόπαντρες γυναίκες προμηθεύονταν βάγια την Κυριακή των Βαΐων; Τι καλό έκαναν στον γάμο τους;
Την Κυριακή των Βαΐων, σε ανάμνηση της θριαμβευτικής εισόδου του Χριστού στα Ιεροσόλυμα, όλοι οι ναοί στολίζονται με κλαδιά από βάγια, ή φοίνικες δηλαδή από άλλα νικητήρια φυτά, όπως δάφνη, ιτιά, μυρτιά και ελιά. Μετά τη λειτουργία μοιράζονται στους πιστούς.
***
Την Κυριακή των Βαΐων, σε ανάμνηση της θριαμβευτικής εισόδου του Χριστού στα Ιεροσόλυμα, όλοι οι ναοί στολίζονται με κλαδιά από βάγια, ή φοίνικες δηλαδή από άλλα νικητήρια φυτά, όπως δάφνη, ιτιά, μυρτιά και ελιά. Μετά τη λειτουργία μοιράζονται στους πιστούς.
Η εκκλησία μας καθιέρωσε ήδη από τον 9ο αιώνα το έθιμο αυτό
μια και όπως αναφέρει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης
«όχλος πολύς...έλαβον τα βαΐα των φοινίκων και εξήλθον εις υπάντησιν αυτώ».
Στα πρώτα χριστιανικά χρόνια, στα Ιεροσόλυμα, ο επίσκοπος έμπαινε στην πόλη
«επί πώλου όνου», αναπαριστάνοντας το γεγονός, ενώ στα βυζαντικά γινόνταν
«ο περίπατος του αυτοκράτορα», από το Παλάτι προς τη Μεγάλη Εκκλησία.
Στη διαδρομή αυτή ο αυτοκράτορας μοίραζε στον κόσμο βάγια και σταυρούς και ο Πατριάρχης σταυρούς και κεριά.
Με τα βάγια οι πιστοί στόλιζαν τους τοίχους των σπιτιών και το εικονοστάσι τους.
Και σήμερα όλες οι εκκλησίες στολίζονται με δαφνόφυλλα ή βάγια.
«επί πώλου όνου», αναπαριστάνοντας το γεγονός, ενώ στα βυζαντικά γινόνταν
«ο περίπατος του αυτοκράτορα», από το Παλάτι προς τη Μεγάλη Εκκλησία.
Στη διαδρομή αυτή ο αυτοκράτορας μοίραζε στον κόσμο βάγια και σταυρούς και ο Πατριάρχης σταυρούς και κεριά.
Με τα βάγια οι πιστοί στόλιζαν τους τοίχους των σπιτιών και το εικονοστάσι τους.
Και σήμερα όλες οι εκκλησίες στολίζονται με δαφνόφυλλα ή βάγια.
Τα "βαγιοχτυπήματα"
Τα παλιότερα χρόνια τους τα προμήθευαν τα νιόπαντρα ζευγάρια της χρονιάς ή και μόνο οι νιόπαντρες γυναίκες, για το καλό του γάμου τους.
Πίστευαν πως η γονιμοποιός δύναμη που κρύβουν τα φυτά αυτά
θα μεταφερόταν και στις ίδιες και η μια χτυπούσε την άλλη με τα βάγια.
Τα "βαγιοχτυπήματα" σιγά-σιγά άρχισαν να γίνονται και από τις άλλες γυναίκες
και τα παιδιά τις μιμούνταν και όπως χτυπιούνταν μεταξύ τους εύχονταν:
"Και του χρόνου, να μη σε πιάν' η μυίγα".
Δυνάμεις ιαματικές και αποτρεπτικές, μαζί με τις γονιμοποιές, αποδίδονταν στα βάγια και γι αυτό έπρεπε μετά την εκκλησία όλα να τα "βατσάσουν" για το καλό.
Τα δέντρα, τα περβόλια, τα κλήματα, τις στάνες, τα ζώα, τους μύλους, τις βάρκες.
Από ένα κλαδάκι κρεμούσαν στα οπωροφόρα, για να καρπίζουν και στα κηπευτικά, για να μην τα πιάνει το σκουλήκι.
"Μέσα βάγια και χαρές,
όξω ψύλλοι, κόριζες !"‘Ολα εξαφανίζονταν από τα σπίτια μόλις μπαίναν τα βάγια.
Κρατούσαν την πρώτη θέση στο εικονοστάσι και μ' αυτά "κάπνιζαν"
οι γυναίκες τα παιδιά για το "κακό το μάτι".
Στη Λέσβο τα παιδιά, μετά την εκκλησία, στόλιζαν ένα δεμάτι από κλαδιά δάφνης με κόκκινα ή πράσινα πανάκια από καινούργιο φουστάνι, κρεμούσαν κι ένα κουδούνι και καθώς πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι ψάλλοντας και λέγοντας εξορκισμούς για τους ψύλλους και τα ποντίκια, έδιναν και ένα κλαράκι δάφνης στη νοικοκυρά.
Στο τέλος ζητούσαν και το χάρισμά τους:
"Χρόνια πολλά, εν ονόματι Κυρίου, δό μ' τ' αυγό να φύγω"
Στην Ανατολική Ρωμυλία, τα κορίτσια έφτιαχναν με τα βάγια στεφάνια, τους έδεναν
μια κόκκινη κλωστή και τραγουδώντας όλες μαζί πήγαιναν και τα πέταγαν
στο ρέμα κι όπως έπαιρνε τα στεφάνια το νερό, όποιας πήγαινε μπροστά
εκείνη θα γινόταν "συντέκνησσα". Πρώτη στο γυρισμό, πρώτη στο χορό και
στο δικό της σπίτι η μάνα της θα έφτιαχνε τα φασόλια και θα τις φίλευε όλες,
μαζί με ελιές.
Στη Τήνο, την Κυριακή των Βαΐων, τα παιδιά τριγύριζαν στους δρόμους
κρατώντας μαζί με το στεφάνι τους την "αργινάρα", μια ξύλινη ή και σιδερένια ροκάνα που τη στριφογύριζαν με δύναμη. Μέσα σε εκκωφαντικό θόρυβο κατέληγαν στη θάλασσα, όπου πετούσαν στο στεφάνι στο νερό.
Το έθιμο της περιφοράς των κλαδιών θυμίζει την "ειρεσιώνη", το στολισμένο με καρπούς κλαδί, που στις γιορτές της άνοιξης περιέφεραν στους δρόμους τα παιδιά, στην αρχαιότητα. Τα βάγια τα έπλεκαν σε πάρα πολλά σχέδια:
φεγγάρια, πλοία, γαϊδουράκια, το πιο συνηθισμένο όμως ήταν ο σταυρός.
Σε μερικά μέρη τους έδιναν το σχήμα του ψαριού. Ψάρι είχαν σαν σημάδι αναγνώρισης οι πρώτοι χριστιανοί, η λέξη ΙΧΘΥΣ, εξάλλου,
προέρχεται από τα αρχικά Ιησούς Χριστός Θεού Υιός Σωτήρ.
Αν και είναι εκόμα σαρακοστή, η εκκλησία την Κυριακή των Βαϊων
επιτρέπει το ψάρι. Έτσι και το τραγούδι των παιδιών λέει:
Πίστευαν πως η γονιμοποιός δύναμη που κρύβουν τα φυτά αυτά
θα μεταφερόταν και στις ίδιες και η μια χτυπούσε την άλλη με τα βάγια.
Τα "βαγιοχτυπήματα" σιγά-σιγά άρχισαν να γίνονται και από τις άλλες γυναίκες
και τα παιδιά τις μιμούνταν και όπως χτυπιούνταν μεταξύ τους εύχονταν:
"Και του χρόνου, να μη σε πιάν' η μυίγα".
Δυνάμεις ιαματικές και αποτρεπτικές, μαζί με τις γονιμοποιές, αποδίδονταν στα βάγια και γι αυτό έπρεπε μετά την εκκλησία όλα να τα "βατσάσουν" για το καλό.
Τα δέντρα, τα περβόλια, τα κλήματα, τις στάνες, τα ζώα, τους μύλους, τις βάρκες.
Από ένα κλαδάκι κρεμούσαν στα οπωροφόρα, για να καρπίζουν και στα κηπευτικά, για να μην τα πιάνει το σκουλήκι.
"Μέσα βάγια και χαρές,
όξω ψύλλοι, κόριζες !"‘Ολα εξαφανίζονταν από τα σπίτια μόλις μπαίναν τα βάγια.
Κρατούσαν την πρώτη θέση στο εικονοστάσι και μ' αυτά "κάπνιζαν"
οι γυναίκες τα παιδιά για το "κακό το μάτι".
Στη Λέσβο τα παιδιά, μετά την εκκλησία, στόλιζαν ένα δεμάτι από κλαδιά δάφνης με κόκκινα ή πράσινα πανάκια από καινούργιο φουστάνι, κρεμούσαν κι ένα κουδούνι και καθώς πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι ψάλλοντας και λέγοντας εξορκισμούς για τους ψύλλους και τα ποντίκια, έδιναν και ένα κλαράκι δάφνης στη νοικοκυρά.
Στο τέλος ζητούσαν και το χάρισμά τους:
"Χρόνια πολλά, εν ονόματι Κυρίου, δό μ' τ' αυγό να φύγω"
Στην Ανατολική Ρωμυλία, τα κορίτσια έφτιαχναν με τα βάγια στεφάνια, τους έδεναν
μια κόκκινη κλωστή και τραγουδώντας όλες μαζί πήγαιναν και τα πέταγαν
στο ρέμα κι όπως έπαιρνε τα στεφάνια το νερό, όποιας πήγαινε μπροστά
εκείνη θα γινόταν "συντέκνησσα". Πρώτη στο γυρισμό, πρώτη στο χορό και
στο δικό της σπίτι η μάνα της θα έφτιαχνε τα φασόλια και θα τις φίλευε όλες,
μαζί με ελιές.
Στη Τήνο, την Κυριακή των Βαΐων, τα παιδιά τριγύριζαν στους δρόμους
κρατώντας μαζί με το στεφάνι τους την "αργινάρα", μια ξύλινη ή και σιδερένια ροκάνα που τη στριφογύριζαν με δύναμη. Μέσα σε εκκωφαντικό θόρυβο κατέληγαν στη θάλασσα, όπου πετούσαν στο στεφάνι στο νερό.
Το έθιμο της περιφοράς των κλαδιών θυμίζει την "ειρεσιώνη", το στολισμένο με καρπούς κλαδί, που στις γιορτές της άνοιξης περιέφεραν στους δρόμους τα παιδιά, στην αρχαιότητα. Τα βάγια τα έπλεκαν σε πάρα πολλά σχέδια:
φεγγάρια, πλοία, γαϊδουράκια, το πιο συνηθισμένο όμως ήταν ο σταυρός.
Σε μερικά μέρη τους έδιναν το σχήμα του ψαριού. Ψάρι είχαν σαν σημάδι αναγνώρισης οι πρώτοι χριστιανοί, η λέξη ΙΧΘΥΣ, εξάλλου,
προέρχεται από τα αρχικά Ιησούς Χριστός Θεού Υιός Σωτήρ.
Αν και είναι εκόμα σαρακοστή, η εκκλησία την Κυριακή των Βαϊων
επιτρέπει το ψάρι. Έτσι και το τραγούδι των παιδιών λέει:
"Βάγια, Βάγια των βαγιών,
τρώνε ψάρι και κολιό,
κι ως την άλλη Κυριακή
με το κόκκινο αυγό ! "
τρώνε ψάρι και κολιό,
κι ως την άλλη Κυριακή
με το κόκκινο αυγό ! "
***
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου